czwartek, 21 listopada 2024

Historia wykorzystania energii wiatru od starożytności do XIX wieku

5000 r. p.n.e. – Egipcjanie budują łodzie żaglowe napędzane wiatrem. Wyposażone w czworokątny żagiel umożliwiają przy sprzyjającym wietrze płynięcie w górę rzeki. Zbudowane z trzciny początkowo mają kształt tratwy, potem zagięto dziób i rufę nadając jej kształt łodzi.

 


Replika egipskiej łodzi trzcinowej

Więcej informacji znajdziesz na stronie: http://www.zaglowce.ow.pl/typy/egipt/trzcinowe.php

500 r p.n.e. – pierwsze latawce powstają w Chinach. Wykonywano je z listewek bambusowych i papieru ryżowego. Pomalowane na jaskrawe kolory z wizerunkami smoków były wykorzystywane w walce do straszenia wrogów lub w celach komunikacyjnych.
Strona z historią latawców http://docmo.hubpages.com/hub/The-Soaring-History-of-Kites

700 r. n.e. – mieszkańcy Sri Lanki wykorzystywali wiatry monsunowe do wytopu stali. Ruda była umieszczana w komorach wykopanych na zboczach gór. W czasie monsunów przy zapalonych piecach (komorach) powstawały mini tornada napowietrzające paleniska i pozwalające uzyskać temperatury od 1200 do 2200 stopni Celsjusza.

500-900 r. n.e. - pierwsze wiatraki pojawiają się w Persji (na obszarze współczesnego Iranu). Według przekazu historyka arabskiego al-Tabariego z przełomu IX i X wieku „młyn obracany przez wiatr” powstał za panowania kalifa Omara I (634 – 644). Zbudował go Pers - Abu Lulu. Źródła historyczne w postaci relacji geografa i historyka arabskiego al-Masudiego z 947 roku opisują: „Sistan jest krainą wiatru i piasku. Charakterystyczną cechą tego regionu jest to, iż wiatr obraca tu młyny, a także pompuje ze studni wodę do nawadniania ogrodów. Klnę się na Allacha, że nie ma miejsca na Ziemi, gdzie by ludzie bardziej wykorzystywali wiatr”.

Sistan - kraina geograficzno-historyczna w południowej Azji, na terytorium wschodniego Iranu południowo-zachodniego Afganistanu i północno-zachodniego Pakistanu.

 

Perskie wiatraki były odmienne od późniejszych wiatraków typu europejskiego. Charakteryzowały się pionową osią obrotu i przypominały konstrukcją drzwi obrotowe. Z wału, na którego przedłużonym końcu osadzony był ruchomy kamień młyński, rozchodziły się promieniście ramiona (łopaty) wykonane z drewna lub płótna, zazwyczaj od 6 do 12. Wokół jednej połowy młyna często wznoszono osłaniający mur ceglany, tak by wiatr działał na skrzydła tylko z jednej strony. Taki wiatrak pracował skutecznie tylko przy stałym, niezmiennym kierunku wiatru.

Strona z fotografią: http://aigooalexyz.wordpress.com/2011/01/31/five-environmental-discoveries-that-originated-in-the-middle-east/
Ciekawa strona ze zdjęciami i filmem: http://historicaliran.blogspot.com/2012/03/nashtifan-windmills.html

1105 – pierwsza wzmianka o wiatrakach w Europie. Były to urządzenia o poziomej osi obrotu (w przeciwieństwie do wiatraków perskich – o pionowej osi obrotu)
XII wiek wiatraki perskie docierają aż do Chin (za sprawą podbojów Czyngis Chana, wykorzystuje się je do nawadniania terenów.

XII wiek – w Europie rozpowszechniają się wiatraki kozłowe (koźlaki) wykorzystywane do mielenia zboża. W celu dopasowania się do kierunku wiatru obraca się cały budynek wiatraka, umiejscowiony na tzw. koźle (przykładowa fotografia: http://www.zalew.org.pl/zdjecie.phtml?30+Wiatrak%20ko%BClak%20-%20Drewnica).

XIV wiek – pojawia się konstrukcja wiatraka zwana holendrem (wiatrakiem holenderskim lub wieżyczkowym). Obrotowa jest tylko górna część budynku na której znajdują się łopaty. (przykładowa fotografia:http://mirek-polo.flog.pl/wpis/2683577/wiatrak-holender).

XVII wiek - w Holandii wiatraki wykorzystuje się do odwadniania terenów odebranych morzu (polderów).

W roku 1841 osuszono jezioro Zuidplas leżące między Rotterdamem i Goudą i powstał tam polder Zuidplaspolder. Jest to najniżej położone miejsce w Holandii. Najniższy punkt znajduje się na łące na poziomie 6,74 poniżej poziomu morza.

XIX wiek – powstały najszybsze żaglowce – klipry. Wykorzystywane do przewozu nietrwałych ładunków, osiągały prędkość do 21 węzłów. Na trasie Wielka Brytania – Chiny rozgrywano nieformalne zawody o miano najszybszego klipra herbacianego. Jednym z najbardziej znanych statków tego typu jest Cutty Sark, zachowany do dziś, można go oglądać w suchym doku w Londynie Greenwitch.

Strona muzeum związanym ze statkiem: http://www.rmg.co.uk/cuttysark/history-and-collections/

1854 – Daniel Halladay buduje i sprzedaje pierwszy wiatrak wielołopatkowy, który stanie się jednym symboli Ameryki.

1888 - Charles F. Brush zbudował w Stanach Zjednoczonych pierwszą samoczynnie działającą siłownię wiatrową produkującą energię elektryczną o mocy 12 kW. Konstrukcja miała 17 metrów średnicy i posiadała 144 drewniane łopaty.

1891 - W 1891 r. duński wynalazca Poul la Cour skonstruował pierwszą testową turbinę wiatrową, a w trzy lata później pierwszą elektrownię wiatrową.

1898-1933 The U.S. Weather Service wysyła latawce w celu rejestracji temperatury, wilgotności i prędkości wiatru.

 

Strona opisująca wykorzystanie latawców przez US National Weather Service:
http://www.ctie.monash.edu.au/hargrave/usnws_c.1900-1930.html